SHBA dhe Rusia përballen me mosmarrëveshje të thella përpara bisedimeve me Ukrainën

Pas bisedimeve të ashpra midis presidentëve Joe Biden dhe Vladimir Putin mbi grumbullimin e trupave ruse në kufirin me Ukrainën, të dyja palët këmbëngulin se shpresojnë se një rrugë për lehtësimin e tensioneve mund të hapet gjatë bisedimeve diplomatike të vendosura për në janar.

Por me më pak se dy javë para takimit të zyrtarëve të lartë amerikanë dhe rusë në Gjenevë, hendeku është i thellë dhe perspektiva për të gjetur një dalje nga kriza nuk përballet me mungesë komplikimesh.

Biden u tha gazetarëve të premten se ai e këshilloi Putinin kur ata folën me telefon një ditë më parë se bisedimet e ardhshme mund të funksiononin vetëm nëse lideri rus “zhvlerësonte, jo përshkallëzonte situatën” në ditët në vijim. Presidenti i SHBA tha se ai gjithashtu kërkoi t’i bënte të qartë Putinit se SHBA dhe aleatët ishin të gatshëm të godasin Rusinë me sanksione ndëshkuese nëse rusët pushtojnë më tej Ukrainën.

“Ia bëra të qartë Presidentit Putin se nëse ai bën më shumë lëvizje në Ukrainë, ne do të kemi sanksione të ashpra”, tha Biden. “Ne do të rrisim praninë tonë në Evropë me aleatët e NATO-s.”

Ndërkohë, ekipi i sigurimit kombëtar të Biden-it të premten e ktheu vëmendjen e tyre në përgatitjen për bisedimet e Gjenevës, të planifikuara për në 9 dhe 10 janar, për të diskutuar grumbullimin rus të rreth 100,000 trupave në kufirin e saj me Ukrainën.

Bisedimet e Gjenevës, të cilat do të udhëhiqen nga ana e SHBA-së nga zyrtarë të lartë të Departamentit të Shtetit, janë planifikuar të pasohen nga bisedimet e këshillit Rusi-NATO dhe një takim i Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë.

Biden është planifikuar të flasë me telefon të dielën me presidentin e Ukrainës, Volodymyr Zelenskyy. Të dy udhëheqësit planifikojnë të rishikojnë përgatitjet për angazhimet e ardhshme diplomatike, sipas Shtëpisë së Bardhë.

Sekretari i Shtetit Antony Blinken informoi të premten ministren e Jashtme kanadeze Mélanie Joly, ministrin e Jashtëm italian Luigi Di Maio dhe Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s Jens Stoltenberg për thirrjen Biden-Putin dhe diskutoi përgatitjet për samitin e ardhshëm.

“Dy javët në vazhdim do të jenë të vështira”, tha Daniel Fried, një ish-ambasador i SHBA-së në Poloni, i cili ishte këshilltar i lartë për Evropën Lindore i presidentëve Barack Obama, George W. Bush dhe Bill Clinton. “Administrata e Biden-it ka bërë një punë mjaft të besueshme për të përvijuar, inkuadruar negociatat. Por testi më i vështirë nuk ka ardhur ende, sepse Putini do të vazhdojë të angazhohet në kërcënime dhe në prag për të parë se sa të vendosur jemi”.

Ndërsa Biden përsëriti se ai ishte i gatshëm për të vendosur sanksione që do të jehonin në të gjithë Rusinë, zyrtarët e Kremlinit dyfishuan paralajmërimin e tij ndaj Bidenit për të bërë një “gabim kolosal” që mund të kishte pasoja të mëdha për një marrëdhënie tashmë të tensionuar SHBA-Rusi.

Një ndihmës i lartë i Putinit të premten përforcoi se Rusia i qëndron kërkesave të saj për garanci të shkruara sigurie. Moska dëshiron që të kodifikohet se çdo zgjerim i ardhshëm i NATO-s duhet të përjashtojë Ukrainën dhe vendet e tjera të ish-bllokut sovjetik dhe kërkon që blloku të heqë armatimin sulmues nga vendet në fqinjësinë ruse.

“Ne nuk do të lejojmë që iniciativat tona të mbyten në diskutime të pafundme”, tha Ministri i Jashtëm Sergej Lavrov për agjencinë shtetërore të lajmeve RIA-Novosti të premten. “Nëse asnjë përgjigje konstruktive nuk vjen në një kohë të arsyeshme dhe Perëndimi vazhdon kursin e tij agresiv, Rusia do të duhet të marrë të gjitha masat e nevojshme për të ruajtur një ekuilibër strategjik dhe për të hequr kërcënimet e papranueshme për sigurinë tonë”.

Administrata Biden dhe aleatët e NATO-s e kanë bërë të qartë se kërkesat ruse nuk janë fillestare.

Retorika në dukje joreale i ka bërë disa në Uashington të pyesin se sa efektive mund të jenë bisedimet.

Pas thirrjes Biden-Putin, një grup prej 24 ish-zyrtarësh të sigurisë kombëtare të SHBA-së dhe ekspertëve të Rusisë-—një grup që përfshin disa zyrtarë që shërbyen në administratat e Obamës, Xhorxh W. Bushit dhe Klintonit— lëshuan një deklaratë duke i bërë thirrje Bidenit që menjëherë, dhe publikisht, të parashtrojë dënimet që do të përballet Rusia nëse Putini do të ecë përpara me veprime ushtarake.

Nënshkruesit e deklaratës përfshinin disa ish-ambasadorë të SHBA-së, duke përfshirë Fried, të dërguarit e Rusisë Michael McFaul dhe Alexander Vershbow, dhe të dërguarit e Ukrainës Steven Pifer dhe John Herbst.

“Ne besojmë se Shtetet e Bashkuara duhet, në konsultimin më të ngushtë me aleatët e saj të NATO-s dhe me Ukrainën, të ndërmarrin hapa të menjëhershëm për të ndikuar në llogaritjet kosto-përfitim të Kremlinit përpara se udhëheqja ruse të zgjedhë përshkallëzimin e mëtejshëm ushtarak,” shkroi grupi. “Një përgjigje e tillë do të përfshinte një paketë sanksionesh të mëdha dhe të dhimbshme që do të zbatoheshin menjëherë nëse Rusia sulmon Ukrainën. Në mënyrë ideale, skica e këtyre sanksioneve do t’i komunikohej tani Moskës, në mënyrë që Kremlini të ketë një kuptim të qartë të madhësisë së goditjes ekonomike që do të përballet.”

Rusët nga ana e tyre vazhdojnë të argumentojnë se po përballen me një kërcënim ekzistencial me Ukrainën.

Lavrov vuri në dukje të premten një rritje të furnizimeve me armë në Ukrainë dhe numrin dhe shtrirjen në rritje të stërvitjeve të përbashkëta ushtarake të kryera nga fuqitë perëndimore me Ukrainën, duke akuzuar se “regjimi i Kievit e percepton natyrshëm këtë mbështetje si një kart të bardhë për përdorimin e forcës”. Ai shtoi se Rusia do të mbrojë qytetarët e saj që jetojnë në Ukrainën lindore.

“Sa i përket banorëve të Donbasit, ku jetojnë qindra mijëra qytetarë tanë, Rusia do të marrë të gjitha masat e nevojshme për t’i mbrojtur ata”, tha ai. “Një përgjigje adekuate do t’i jepet çdo provokimi të mundshëm ushtarak nga Kievi kundër Donbas.”

Simon Miles, një historian diplomatik dhe ndërkombëtar i Luftës së Ftohtë në Universitetin Duke, tha se do të ishte gabim për Shtëpinë e Bardhë që ta lejonte “Rusinë të vendoste në mënyrë të njëanshme tempin e asaj që do të shpaloset”.

“Çfarëdo që SHBA mund të bëjë për t’i mbajtur rusët në këmbë, në vend të lejimit të Kremlinit të vendosë axhendën, do të jetë e rëndësishme për të siguruar një zgjidhje të favorshme,” tha Miles.