Shkencëtarët nga SHBA pretendojnë se kanë zbuluar një ngjyrë të re: Ata e quajtën atë olo

Duke stimuluar qeliza specifike në retinën e syrit, pjesëmarrësit, sipas pretendimeve të tyre, panë një nuancë blu-jeshile që nuk ekziston në natyrë. Megjithatë, disa ekspertë deklarojnë se ekzistenca e ngjyrës së re është “çështje interpretimi” dhe është ende e hapur për debat.

Gjetjet u botuan në revistën prestigjioze Science Advances dhe bashkëautori i studimit, profesor Ren Ng nga Universiteti i Kalifornisë, San Francisko, i përshkroi ato si “të shquar”.

Profesori Ng, i cili ishte një nga pesë pjesëmarrësit në eksperiment, i tha BBC Radio 4 se olo ishte “më i ngopur se çdo ngjyrë që mund të shohim në botën reale”.

“Imagjinoni të kaloni tërë jetën tuaj duke parë vetëm një nuancë rozë – një rozë e butë, pastel. Dhe pastaj një ditë vjen dikush duke veshur bluzën rozë më intensive që keni parë ndonjëherë dhe ju thotë se është një ngjyrë e re dhe quhet e kuqe”, tha Ng, duke shpjeguar gjallërisht ndjenjën.

Eksperimenti u krye duke përdorur një pajisje të quajtur Oz, e përbërë nga pasqyra, lazer dhe komponentë optikë, të zhvilluar më parë nga studiuesit në UC Berkeley dhe Universitetin e Uashingtonit. Rrezja e lazerit u drejtua në bebëzën e një syri të secilit prej pesë pjesëmarrësve – katër burra dhe një grua, të gjithë me shikim normal.

Fokusi i hulumtimit ishte në retinë – shtresa e ndjeshme ndaj dritës e indit në pjesën e prapme të syrit, përgjegjëse për marrjen dhe përpunimin e informacionit vizual. Brenda retinës ka kone – qeliza që njohin ngjyrat, dhe ato ndahen në tre lloje: S (të ndjeshme ndaj blusë), M (në jeshile) dhe L (në dritën e kuqe).

Në natyrë, kur stimulohet koni M (për ngjyrën e gjelbër), pothuajse gjithmonë ndodh stimulimi i qelizave L dhe/ose S afër, sepse funksioni i tyre mbivendoset. Megjithatë, në këtë eksperiment, shkencëtarët ishin në gjendje të stimulonin vetëm qelizat M, të cilat, sipas studimit, shkaktuan një perceptim krejtësisht të ri të ngjyrës – një perceptim që nuk është i mundur në kushte natyrore.

Më pas, pjesëmarrësit u përpoqën të përputheshin me ngjyrën e parë duke përdorur një rrotë të kontrolluar me ngjyra – të gjithë arritën në të njëjtën nuancë, të panjohur më parë.

Megjithatë, jo të gjithë ekspertët janë të bindur nga zbulimi. Profesor John Barbour, një shkencëtar vizioni në Universitetin City St George në Londër, i cili nuk ishte pjesë e ekipit hulumtues, tha se ishte një “përparim teknologjik” në stimulimin e saktë të koneve, por se zbulimi i një ngjyre të re mbeti “një çështje debati”.

Sipas tij, ndryshimet në perceptimin e ngjyrave mund të shpjegohen me ndryshime në ndjeshmërinë e qelizave, gjë që nuk është e pazakontë në rrethana të tjera.

Megjithatë, profesori Ng dhe ekipi i tij besojnë se zbulimi mund të hapë mundësi të reja për të kuptuar vizionin tek njerëzit me verbëri ngjyrash – një gjendje që e bën të vështirë për njerëzit të dallojnë disa ngjyra. Siç thonë ata, megjithëse olo është “teknikisht jashtëzakonisht e vështirë për t’u parë”, kjo mund të ndihmojë në zhvillimin e qasjeve të reja për trajtimin e çrregullimeve të shikimit.