Shpikjet e reja sjellin erëra të reja: A do të jemi në gjendje ta shtyjmë vdekjen me ndihmën e teknologjisë?

Ju tashmë e dini afërsisht se si ndodh një atak në zemër: pllakat krijohen në muret e arterieve dhe bëhen pengesë, duke ngushtuar rrugët dhe duke penguar rrjedhjen e gjakut. Me kalimin e kohës, arteriet ngushtohen aq shumë sa që zemra nuk mund të marrë gjak të mjaftueshëm. Furnizimi me oksigjen ndërpritet dhe kjo çon në një atak në zemër ose goditje në tru.

Ka disa mënyra për të trajtuar një atak në zemër, duke pastruar ose vendosur një stent ose bypass. Megjithatë, këto metoda përfshijnë kosto të larta: kateterizimi, operacioni në zemër të hapur, rehabilitimi, sistemi i qarkullimit të gjakut të dëmtuar. Por teknologjitë e reja po vijnë – si nanobotët për heqjen e pllakave – që do të na ndihmojnë të jetojmë jetë më të gjatë dhe më të shëndetshme. Këtu janë disa shpikje në zhvillim që ne mund të përdorim në të ardhmen e afërt:

Një profesor i Harvardit është duke punuar në një teknikë që do të lejojë ACL (ligamentin në gju) të shërohet vetë, në vend që të zëvendësohet me një tendin të dhuruar nga një person ose kafshë tjetër, ose të merret nga një pjesë tjetër e trupit tuaj.

Kjo teknikë përfshin futjen e një sfungjeri në formë orë rëre të mbushur me gjakun e pacientit dhe faktorët e rritjes dhe qelizat staminale të riaktivizuara për të vepruar si një urë lidhëse midis dy pjesëve të grisura. Pjesë të urës rriten dhe ribashkohen, kështu që nuk keni nevojë të kaloni nëpër operacione invazive duke përdorur inde të tjera të buta.

Implikimet këtu shkojnë përtej përmirësimit të performancës sportive; procedura mund të ndihmojë gjithashtu në uljen e incidencës së artritit të mëvonshëm.

Ne mund të jemi duke iu afruar asaj që konsiderohet standardi i artë i përparimeve të jetëgjatësisë: zemra e rigjeneruar gjenetikisht ose artificiale. Studiuesit e Cleveland Clinic besojnë se nëse do të kishin fonde të pakufizuar, ata mund të rritnin një zemër njerëzore në më pak se tre vjet dhe ta vendosnin atë tek një person.

Kjo tashmë po ndodh me organet e printuara 3D – duke prodhuar mekanizma dhe materiale që mund të funksionojnë si inde (madje edhe inde të ngjashme me mushkëritë). Një kompani australiane së fundmi ka zhvilluar një pajisje robotike që printon qelizat e lëkurës njerëzore, të cilat mund të përdoren për të riparuar dëmtimet e lëkurës të shkaktuara nga plagët ose djegiet.

Po sikur një organ të mund të projektohej ose një pjesë e trupit të mund të riprodhohej ose të imagjinoni se mund të manipuloni mënyrën se si funksionon trupi juaj? Në Korenë e Jugut, për shembull, studiuesit po testojnë ilaçe kundër plakjes që ndryshojnë aktivitetin e proteinave në qelizat e krimbave të rrumbullakët; ato punojnë duke i thënë trupit që ta kthejë sheqerin në energji kur energjia qelizore është e ulët. Me këtë teknologji, ata zgjatën jetëgjatësinë e krimbave të lumtur.

Nëse mendoni se si përparimet teknologjike mund të kontribuojnë në jetëgjatësinë, merrni parasysh sa larg kemi arritur në fushën e valvulave të zemrës, të cilat konsumohen me kalimin e kohës. Rreth 10% e njerëzve të moshës 85 deri në 95 vjeç (dhe më shumë tek të moshuarit) duhet të riparohen ose ndërrohen valvulat e tyre, ndërsa 25% e njerëzve mbi 65 vjeç tashmë kanë disa ndryshime në funksionin e valvulave.

Procedura e zëvendësimit të valvulave të përdorura për operacionin në zemër të hapur, e cila, për shkak se kërkonte ndalimin e zemrës dhe përdorimin e një pompe për të qarkulluar gjakun, kishte rreziqe serioze. Gjashtë muaj pas operacionit të valvulës së zemrës, 17% e pacientëve kishin një rënie të funksionit mendor.

Sot, kirurgjia minimale invazive mund të zëvendësojë valvulën duke “hyrë” në zemër përmes një ene gjaku. Sigurisht, është ende një operacion në zemër, kështu që është ende serioze, por kjo procedurë lejon një shërim shumë më të shpejtë.

Në të ardhmen, nëse njerëzit jetojnë 20 deri në 30 vjet më shumë, shumë më tepër valvula do të duhet të zëvendësohen, kështu që lajmi i mirë është se shkenca e zëvendësimit të tyre po përparon më shpejt se plakja jonë.

Inteligjenca artificiale, realiteti virtual, përparimet në teknologji, mbledhja e përmirësuar e të dhënave dhe të ngjashme do të ndryshojnë gjithashtu mënyrën se si ne mendojmë për shëndetin tonë – dhe çfarë mund të bëjmë për të. Ne kemi tashmë aplikacione që na lidhin me mjekët kur kemi nevojë për një konsultë urgjente. Këto aplikacione mundësojnë kujdes mjekësor në distancë, gjë që më parë ishte e pamundur.

Por çfarë do të ndodhë kur teknologjia e gjeneratës së ardhshme të marrë përsipër? Mbledhja më e plotë dhe gjithëpërfshirëse e të dhënave mund të çojë në një zhvillim më të mirë të barnave. Teknologjia e veshjes jo vetëm që gjurmon atë që keni bërë në të kaluarën, por gjithashtu “parashikon” të ardhmen. Duke përdorur inteligjencën artificiale, mjekët mund të dinë se kur një valvul është gati të konsumohet përpara se të shkaktojë ndonjë problem. Diagnostifikimi më i arritshëm mund të parandalojë problemet që mund të lindin.

Një gjenetist i Yale ka zhvilluar një makinë me ultratinguj të dorës. Ndonëse nuk ka definicion të lartë të një makinerie ekografie prej 100,000 dollarësh, pajisja prej 2,000 dollarësh mund ta bëjë skanimin të lehtë dhe të zakonshëm në qendrat e mirëqenies. Një skanim i tillë mund t’i ndihmojë mjekët të dinë se kush duhet të veprojë në mënyrë parandaluese ose kë të motivojë për të marrë vendime më të shëndetshme.

Ne do të përjetojmë rritje shpërthyese në të gjitha pjesët e industrisë së teknologjisë. Një raport i fundit i CNBC tha se tregu i “vonesës së vdekjes” pritet të rritet në 600 miliardë dollarë me një theks në të dhënat e mëdha, inteligjencën artificiale, modifikimin e gjeneve, inxhinierinë ushqimore dhe mjekësinë.

Dhe ndërsa kostoja fillestare e këtyre zbulimeve të “vonesës së vdekjes” do të jetë e lartë, kostoja e tyre do të ulet me kalimin e kohës. Ajo që dikur ishte fantashkencë bëhet një realitet i shtrenjtë dhe më pas një praktikë lehtësisht e aksesueshme dhe e përhapur.

Këto ndryshime do të zgjasin jetëgjatësinë e shëndetshme të njerëzve, do të përmirësojnë cilësinë e jetës nga mosha e mesme dhe më tej, dhe ka të ngjarë të dyfishojnë jetëgjatësinë e njerëzve. Ne mund të mos kemi kurrë një pilulë magjike që do të na mbajë të rinj më gjatë, por të gjitha këto përparime së bashku do të kontribuojnë në një ndryshim 360 gradë në jetëgjatësi.

Artikulli është publikuar në National Geographic.