Si protestat mund të përkeqësojnë ndryshimet klimatike

Që nga vdekja e 22-vjeçares Mahsa Amini në shtator në duart e të ashtuquajturës policia morale e Iranit, protestat janë përhapur në të gjithë vendin. Forcat iraniane të sigurisë kanë qëlluar vazhdimisht ndaj demonstruesve, duke plagosur dhe vrarë civilë.

Demonstratat si ato në Iran dhe në Hong Kong, Ukrainë, Rusi, Kinë, Shtetet e Bashkuara dhe gjetkë janë protesta jetike të fjalës së lirë, shpesh thelbësore për ndryshimin e politikës ose regjimit.

Por kur përplasjet mes civilëve dhe policisë bëhen të dhunshme, ka një kosto të neglizhuar nga të dyja palët: shkatërrimi i ndërsjellë i hapësirës së përbashkët mjedisore.

Gazi lotsjellës, predhat, barrikadat, zjarret, helikopterët dhe tanket ushtarake – shenja dalluese të protestës në mbarë botën  shkaktojnë të lënduar, rrezikojnë jetën e njerëzve dhe mund të shkelin të drejtat e njeriut. Ato gjithashtu mund të paraqesin rreziqe për klimën, raporton abcnews.al.

Këtë vit, ndërsa rritja e kostos së karburantit, inflacioni dhe paqëndrueshmëria politike po trondisin vendet nga Irani në Somali, protesta të rëndësishme antiqeveritare vazhdojnë të përhapen.

Demonstratat e tjera janë përqendruar në vetë politikat e ndryshimeve klimatike: Në COP27, konferencën e OKB-së për klimën e mbajtur këtë vit në Sharm el-Sheikh, protestuesve iu ndalua të shprehnin zemërimin e tyre ndaj të drejtave të njeriut dhe mjedisit thellësisht shqetësuese të Egjiptit.

Ndërsa qeveritë bëhen gjithnjë e më autokratike, burimet pakësohen dhe trazirat shtohen, disa ekspertë  kanë parashikuar se protestat vetëm do të rriten. Megjithëse kontrolli i turmës ndonjëherë është një objektiv legjitim, shteti – me burimet e tij më të mëdha dhe kapacitetin potencialisht më të madh për të shkaktuar shkatërrim mjedisor  ka përgjegjësinë për të zbutur ndikimin që protestat mund të kenë në mjedis.

Ka pak të dhëna të disponueshme për pasojat mjedisore. Ndërsa ushtria amerikane dhe organizata të ndryshme jofitimprurëse monitorojnë efektet e gazit lotsjellës te njerëzit, për shembull, asnjë organizatë nuk gjurmon efektet në jetën e bimëve ose kafshëve.

Hulumtimi i Karataslit fokusohet në ekonominë politike ndërkombëtare dhe lëvizjet shoqërore dhe ai vë në dukje se çdo dëshmi e ndikimit është anekdotike. “Gjatë protestave të vitit 2013 në parkun Gezi në Stamboll, Turqi, macet e rrugës, zogjtë dhe qentë ngordhën me sa duket nga gazi lotsjellës ; policia e ka mohuar diçka të tillë.”

Edhe kur policia nuk përdor gaz lotsjellës, ajo mund të mbështetet në metoda të tjera ndërhyrjeje që mund të ndikojnë negativisht në mjedis. Kur nisin demonstratat, autoritetet e zbatimit të ligjit shpesh bllokojnë rrugët kryesore për të kontrolluar turmat, raporton abcnews.al.

Sido që të jetë ndikimi mjedisor, e drejta e padiskutueshme e një qytetari për të demonstruar në mënyrë paqësore – e parashikuar në Deklaratën Universale të të Drejtave të Njeriut  duhet gjithashtu të mbrohet.

Ndërsa kostot e vërteta mjedisore të protestave dhe goditjeve nga shteti mbeten të vështira për t’u llogaritur, ka arsye mjaft bindëse për të monitoruar ndikimin e tyre dhe për të eksploruar alternativa të gjelbra për të dyja palët.