Zbulim i ri: Si lakuriqët e uritur mund të fillonin një epidemi të re

Lakuriqët e uritur kanë më shumë gjasa të transmetojnë viruse te njerëzit dhe kafshët e tjera, kanë zbuluar studiuesit. Ky zbulim mund të ndihmojë në parashikimin se kur do të ndodhin shpërthime të reja.

Në një studim të detajuar të dhelprave fluturuese në Australi, ekspertët zbuluan se “mega lakuriqët”, të cilët kanë një hapje krahësh më shumë se 90 centimetra, sekretojnë shumë më tepër virus kur janë të uritur. Në të njëjtën kohë, kërkimi i tyre për ushqim i shtyu ata më pranë njerëzve dhe bagëtive.

Ky kombinim vendosi skenën për rritjen e përhapjeve, ku patogjenët kërcejnë te kafshët ose njerëzit e tjerë. Të kuptuarit e nxitësve të këtyre dukurive mund të ndihmojë në parashikimin e kohës kur ato ndodhin dhe parandalimin e tyre përpara se të shkaktojnë shpërthime.

Studimi u fokusua në virusin Hendra, një sëmundje e rrallë respiratore dhe neurologjike e transmetuar nga lakuriqët e natës. Gjitarët fluturues kanë një sistem imunitar “të përforcuar” që i lejon ata të bashkëjetojnë me shumë patogjenë të rrezikshëm, duke përfshirë virusin Nipah, Marburg dhe Sars.

Virusi Hendra vret rreth 75 për qind të kuajve që infektohen. Simptomat përfshijnë rrjedhje të shkumëzuara nga hundët, ethe, gulçim dhe sjellje të furishme, të tilla si pirja e vazhdueshme e ujit ose vetëdëmtimi.

Kjo sëmundje, e cila u identifikua për herë të parë në 1994 në Australi, mund të infektojë edhe njerëzit. Në rastin e parë, dy persona e infektuan virusin nga kuajt. Që atëherë, virusi Hendra është hedhur nga lakuriqët e natës në kuaj në rreth 60 përhapje të veçanta dhe ka infektuar shtatë njerëz, duke vrarë katër.

Shkencëtarët në Australi dhe Amerikë kanë shpenzuar 25 vitet e fundit duke mbledhur të dhëna për të kuptuar më mirë pse ndodhin pikërisht këto tejmbushje. Në dy punime të botuara në revistën Nature and Ecology Letters, ekipi zbuloi se shpërthimi i Hendra ndodhi pasi dhelprat fluturuese përjetuan mungesa të mëdha ushqimore.

Normalisht, lakuriqët nomadë mbështeten shumë në nektarin e luleve të eukaliptit dhe zbresin në pemë në “zotra piktoreske” të mëdha kur lulëzojnë. Në vitet kur këto lule kanë qenë të bollshme nuk është shënuar asnjë rast i tejmbushjes.

Por shpyllëzimi dhe ndryshimi i klimës nënkuptojnë se pemët po prodhojnë gjithnjë e më pak lule. Kjo i detyroi dhelprat fluturuese të udhëtonin më tej në zonat e populluara nga njerëzit për të gjetur ushqim, ku ranë në kontakt më të ngushtë me kuajt.

“Ne mund të hipotezojmë se te gjitarët, kafshët nën stres ushqimor janë më pak të afta të kontrollojnë viruset dhe për këtë arsye kanë më shumë gjasa të largojnë viruset”, tha për Telegrafin profesoresha Raina Plowright, një ekologe e sëmundjeve infektive në Universitetin Cornell.

Ajo shtoi se kjo ndoshta vlen për viruset e tjera të lakuriqëve të natës – duke përfshirë Nipah, një sëmundje me një shkallë vdekshmërie deri në 70 përqind.

Zbulimet vijnë pasi dalin detaje të reja që mund të ndihmojnë shkencëtarët të gjurmojnë evolucionin e Sars-Cov-2 përpara se të hidhet te njerëzit.

Në Kongresin One Health në Singapor muajin e kaluar, shkencëtarët prezantuan një analizë të re që tregon se disa koronaviruse të lakuriqëve të natës kanë një paraardhës të përbashkët me Sars-Cov-2 në vitin 2016, duke krahasuar pjesë të gjenomit të koronavirusit.

“Ne duhet të renditim të gjithë gjenomin viral të këtyre viruseve qarkulluese të lakuriqëve të natës, jo vetëm pjesët e tij të vogla, sepse ato vazhdimisht mutojnë dhe rikombinohen,” vuri në dukje Prof. Joel Wertheim, një biolog evolucionar në Universitetin e Kalifornisë, San Diego dhe bashkëautor i librit analizues.

“Nëse nuk renditim pjesë të vogla të gjenomave të virusit të lakuriqëve të natës, mund të humbasim pjesë të rëndësishme që zbulojnë parahistorinë e Sars-CoV-2”, shtoi Prof. Wertheim.

LEXO EDHE:

Back to top button