8 miliardë njerëz në botë: si e mundësoi evolucioni?

15 Nëntori 2022 shënon një moment historik për specien tonë, pasi popullsia globale arrin në 8 miliardë. Vetëm 70 vjet më parë, brenda një jete njerëzore, ne kishim vetëm 2.5 miliardë.  Pra, si kemi qenë kaq të suksesshëm?

Njerëzit nuk janë veçanërisht të shpejtë, të fortë apo të shkathët. Shqisat tona janë mjaft të dobëta, në krahasim me kafshët e egra dhe kafshët shtëpiake. Në vend të kësaj, truri i madh dhe strukturat komplekse shoqërore që ata mbështesin janë sekretet e suksesit tonë. Ata na kanë lejuar të ndryshojmë rregullat e lojës evolucionare që rregullon fatin e shumicës së specieve, duke na mundësuar të formojmë mjedisin në favorin tonë.

Specia jonë – Homo – kishte fillime modeste rreth 2.3 milionë vjet më parë. Ne kemi origjinën në popullsi të vogla, të fragmentuara përgjatë luginës së Afrikës Lindore. Provat gjenetike dhe fosile sugjerojnë se Homo sapiens dhe kushërinjtë tanë Neandertalët evoluan nga një paraardhës i përbashkët, ndoshta Homo Heidelbergensis. Homo heidelbergensis kishte një tru pak më të vogël se njerëzit modernë. Neandertalët kishin tru më të madh se ne, por rajonet e përkushtuara ndaj të menduarit dhe ndërveprimeve sociale ishin më pak të zhvilluara.

Kur Homo Heidelbergensis filloi të udhëtonte më gjerësisht, popullsitë filluan të ndryshojnë nga njëra-tjetra. Prejardhja afrikane çoi në Homo sapiens, ndërsa migrimi në Evropë rreth 500,000 vjet më parë krijoi Neandertalët dhe Denisovanët.

Shkencëtarët debatojnë shkallën në të cilën migrimet e mëvonshme të Homo sapiens nga Afrika (midis 200,000 dhe 60,000 vjet më parë) zhvendosën Neandertalët ose ndërthurën me ta. Njerëzit modernë që jetojnë jashtë Afrikës zakonisht kanë rreth 2% të ADN-së së Neandertalit. Është afër zeros në njerëz me prejardhje afrikane.

Nëse nuk kontrollohet, të gjitha popullatat me më shumë lindje sesa vdekje rriten në mënyrë eksponenciale. Popullsia jonë nuk dyfishohet në çdo brez, sepse numri mesatar i fëmijëve për çift është më pak se katër. Megjithatë, ritmi i rritjes ka ardhur duke u përshpejtuar me një ritëm të paprecedentë. Ata prej nesh që jetojnë sot janë 7% e të gjithë njerëzve që kanë ekzistuar ndonjëherë që nga origjina e specieve tona.

Ndërhyrja biologjike normalisht frenon rritjen e popullsisë. Popullatat e grabitqarëve rriten ndërsa gjahu i tyre bëhet më i bollshëm, duke mbajtur numrat nën kontroll. Viruset kalojnë nëpër popullata dhe i shkatërrojnë ato. Habitatet bëhen të mbipopulluara. Ose mjediset që ndryshojnë me shpejtësi mund të ndryshojnë tabelat për speciet dhe grupet dikur të suksesshme.

Thomas Malthus besonte se popullsia jonë në rritje përfundimisht do të tejkalonte aftësinë tonë për të prodhuar ushqim, duke çuar në urinë masive. Por ai nuk parashikoi revolucione të shekullit të 19-të dhe të 20-të në bujqësi dhe transport, apo përparime të shekullit të 21-të në teknologjinë gjenetike që na lejuan të vazhdonim të bënim më shumë ushqime, sado të pakta, në të gjithë globin.

Inteligjenca dhe aftësia jonë për të krijuar mjete dhe për të zhvilluar teknologji na ndihmuan t’i mbijetojmë shumicës së kërcënimeve me të cilat përballeshin paraardhësit tanë. Brenda rreth 8,500 viteve njerëzit kaluan nga veglat e para metalike në AI dhe eksplorimin e hapësirës.

OKB-ja vlerëson se deri në vitin 2050 do të jemi gati 10 miliardë njerëz. Një pasojë e këtyre shifrave të mëdha është se ndryshimet e vogla në sjelljen tonë mund të kenë efekte të mëdha në klimën dhe habitatet në të gjithë globin. Kërkesat në rritje për energji të çdo personi sot janë mesatarisht dyfishi i asaj që ishin në vitin 1900.//theconversation.