A e dini se astronautët do të çojnë bimë në Hënë në vitin 2026?

NASA ka përzgjedhur tre eksperimentet e para shkencore që astronautët do të kryejnë në sipërfaqen hënore gjatë misionit Artemis 3 të planifikuar për vitin 2026. Midis tyre është eksperimenti LEAF (Efektet e Hënës në Florën Bujqësore) , i cili do të studiojë se si “kulturat hapësinore do të përballen në një mjedis ekzotik hënor”.

LEAF do të jetë eksperimenti i parë për të vëzhguar fotosintezën, rritjen dhe përgjigjet sistemike ndaj streseve që përfaqësojnë rrezatimi hapësinor dhe graviteti i pjesshëm. Të dhënat mbi rritjen dhe zhvillimin e bimëve, së bashku me parametrat mjedisorë, do t’i ndihmojnë shkencëtarët të kuptojnë përdorimin e bimëve të rritura në Hënë për ushqimin e njeriut dhe për të mbështetur jetën në Hënë dhe më gjerë”, tha NASA.

Dy eksperimentet e tjera të përzgjedhura janë LEMS (Lunar Environmental Monitoring Station) dhe LDA (Lunar Dielectric Analyzer).

LEMS është një grup sizmometrash autonome që do të zbulojnë tërmetet në Hënë dy vjet pas mbërritjes në sipërfaqen hënore. Në këtë mënyrë, ata do të karakterizojnë strukturën rajonale të kores dhe mantelit të Hënës, e cila do të japë informacion të vlefshëm për formimin e Hënës dhe evolucionin e saj.

LDA do të masë aftësinë e regolitit hënor, shtresës së sipërme të pluhurit dhe mbeturinave, për të përhapur fushën elektrike. Instrumenti do të mbledhë të dhëna bazë për strukturën nëntokësore të Hënës, do të monitorojë ndryshimet dielektrike të shkaktuara nga ndryshimi i këndit të Diellit ndërsa Hëna rrotullohet dhe do të kërkojë formacione të mundshme akulli.

Instrumentet do të vendosen pranë polit jugor hënor, një rajon i pasur me akull që mund të mbështesë një ose më shumë stacione me njerëz. Vendndodhja e saktë nuk dihet ende dhe as NASA nuk ka njoftuar vendin përfundimtar të uljes për misionin Artemis 3, i cili do të përdorë raketën Starship të SpaceX për të transportuar astronautët nga orbita hënore në sipërfaqe dhe mbrapa. Ekuipazhi do të arrijë në orbitën hënore duke përdorur raketën SLS të NASA-s dhe kapsulën Orion.

Nuk ka asnjë garanci se tre eksperimentet do të përfundojnë në Hënë, por ky është plani për momentin.

Artemis 3 do të jetë misioni i parë me njerëz në Hënë që nga Apollo 17 në dhjetor 1972. Gjatë misionit Artemis, katër astronautë do të rrotullohen rreth Hënës dhe do të kthehen në Tokë në fund të vitit 2025, natyrisht, nëse gjithçka shkon sipas planit.

Misioni njëmujor Artemis 1 pa ekuipazh u lëshua me sukses në orbitë dhe përsëri në nëntor 2022.