A ËSHTË BOTA NËN NJË KËRCËNIM TË RI? Shkrirja e Arktikut po lëshon “viruse zombie” mijëra vjeçare

Derisa toka vazhdon të ngrohet, shkrirja e permafrostit po çliron lëndë organike të bllokuar atje për mijëvjeçarë, duke përfshirë bakteret dhe viruset – disa që ende mund të riprodhohen, paralajmëron profesor Hunter.
Kohët e fundit, një grup shkencëtarësh nga Franca, Gjermania dhe Rusia arritën të ringjallën 13 viruse të varrosura nga akulli Arktik për dhjetëra mijëra vjet. Më i riu prej tyre është 27,000 vjeç, dhe më i moshuari, i quajtur Pandoravirus, është rreth 48,500 vjeç.

Ndërsa bota vazhdon të ngrohet, shkrirja e permafrostit lëshon lëndë organike të bllokuara atje për mijëvjeçarë, duke përfshirë bakteret dhe viruset – disa që ende mund të riprodhohen. Këtë e paralajmëroi Paul Hunter, profesor i mjekësisë në Universitetin e Anglisë Lindore, në një artikull për “The Conversation”.

– Duke supozuar se mostrat nuk janë kontaminuar gjatë nxjerrjes, dhe kjo është e vështirë të garantohet, ato do të përfaqësonin vërtet viruse të qëndrueshme që u riprodhuan dhjetëra mijëra vjet më parë – thekson shkencëtari.

Në shtypjen e tyre paraprake (një studim që ende duhet të shqyrtohet dhe vlerësohet nga shkencëtarë të tjerë – vini re), autorët paralajmërojnë se është e nevojshme të merret parasysh shkalla e rrezikut që këta viruse të mbeten infektues dhe të riqarkullohen ndërsa akulli shkrihet.

Çfarë dimë deri tani për rrezikun e këtyre të ashtuquajturave “viruse zombie”?

Të gjithë viruset e deritanishme të kultivuara nga mostra të tilla prekin vetëm amebat, jo gjitarët, e lëre më njerëzit. Prandaj, nuk ka gjasa që ato të paraqesin rrezik për njerëzit, pohon shkencëtari. Por ai bën paralajmërimin e mëposhtëm se një virus i tillë, i quajtur Acanthamoeba polyphaga mimivirus, mund të lidhet me pneumoninë tek njerëzit.

– Megjithatë, është shumë herët të thuhet se viruset e kultivuara nga mostrat e permafrostit përfaqësojnë një kërcënim për shëndetin publik – siguron Hunter, i cili është gjithashtu konsulent i Organizatës Botërore të Shëndetësisë.

Ai beson se një kërcënim shumë më i madh qëndron në shtresat e permafrostit, trupat e njerëzve të vdekur prej kohësh nga sëmundjet infektive. Shkrirja e tyre do t’i sjellë ato infeksione përsëri në botë.

– I vetmi infeksion njerëzor që është çrrënjosur globalisht është lija dhe rifutja e tij, veçanërisht në zona të vështira për t’u arritur, mund të jetë një fatkeqësi globale. Megjithatë, virusi i lisë mbijeton mirë kur ngrihet në -20°C, por gjithsesi vetëm për disa dekada, jo për shekuj – thotë eksperti.

Gjatë dekadave të fundit, shkencëtarët kanë zhvarrosur trupat e njerëzve që vdiqën nga gripi spanjoll dhe u varrosën në Alaska dhe Svalbard, Norvegji. Ata mund të sekuencojnë virusin e gripit nga indet e të vdekurve, por jo ta kultivojnë atë. Viruset e gripit mund të mbijetojnë të ngrirë për të paktën një vit, por ndoshta jo për disa dekada, shpjegon shkencëtari.

Bakteret mund të jenë problemi më i madh

Llojet e tjera të patogjenëve, si bakteret, janë një problem shumë më i madh. Me kalimin e viteve, ka pasur disa shpërthime të antraksit (një sëmundje bakteriale që prek bagëtinë dhe njerëzit) që kanë shkatërruar renë në Siberi.

Përhapja e vitit 2016 rezultoi në vdekjen e 2,350 kafshëve. Në atë kohë, shkencëtarët supozuan se shpërthimi ishte shkaktuar nga shkrirja e permafrostit, i cili çoi në lirimin e antraksit.

Shpërthimet e identifikuara të antraksit në Siberi datojnë që nga viti 1848, kur sëmundja u përhap te njerëzit. Megjithatë, disa shkencëtarë besojnë se nuk janë ata shkaku i shfaqjes së sëmundjes në ditët e sotme, por vaksinimi i ndërprerë dhe mbipopullimi i popullatës.

Komuniteti shkencor beson se mikroorganizmat rezistent ndaj antimikrobikëve mund të çlirohen në mjedis duke shkrirë akullin. Gjenet e rezistencës janë materiali gjenetik që i bën bakteret rezistente ndaj antibiotikëve. Kjo nuk duhet të jetë befasuese, pasi shumë gjene për rezistencën antimikrobike evoluan nga organizmat e tokës që i paraprinë epokës antimikrobike, shpjegon profesori i mjekësisë.

Megjithatë, mjedisi, veçanërisht lumenjtë, është shumë i kontaminuar me mikroorganizma rezistente dhe gjene rezistente. Pra, është e dyshimtë që bakteret rezistente ndaj mikrobeve që vijnë nga akulli do të shtojnë ndjeshëm bollëkun tashmë të madh të gjeneve rezistente ndaj mikrobeve që qarkullojnë tashmë në botë.