Brezat e rinj kanë tru më të madh -çfarë do të thotë kjo?

Me kalimin e kohës, po ashtu edhe njerëzit. Tashmë po shohim disa ndryshime në pamjen fizike. Për shembull, në njëqind vitet e fundit ne jemi bërë më të gjatë, në disa zona të botës me një mesatare prej 15 deri në 20 centimetra. Por gjeneratat e reja duket se kanë shtuar jo vetëm centimetra në lartësi, por edhe në vëllimin e trurit, i cili, sipas hulumtimeve të reja, mund të zvogëlojë rrezikun e demencës.

Në mënyrë të veçantë, shkencëtarët skanuan trurin e më shumë se 3,000 amerikanëve të moshës 55 deri në 65 vjeç dhe zbuluan se ata të lindur në vitet 70 kishin 6.6 për qind më shumë vëllim të përgjithshëm të trurit sesa ata të lindur në vitet 30. Anëtarët e Gjeneratës X kishin gjithashtu gati 8 për qind më shumë vëllim të lëndës së bardhë të trurit dhe 15 për qind më shumë zonë të lëndës gri. Përveç kësaj, hipokampusi, i cili luan një rol të madh në kujtesën dhe të mësuarit, u rrit me 5.7 për qind në brezat e rinj.

Lënda gri dhe e bardhë

Sistemi nervor qendror përbëhet nga lënda gri dhe e bardhë. Në sipërfaqen e trurit është lënda gri e përbërë nga qeliza nervore, me inde mbështetëse midis tyre. Në pjesën qendrore të trurit, lënda e bardhë përbëhet nga fibra nervore, të cilat dalin nga qelizat nervore të lëndës gri.

Lënda gri ka një ngjyrë gri ose më të errët për shkak të përqendrimit të lartë të qelizave nervore që rregullojnë funksione të rëndësishme – të tilla si të folurit, të mësuarit, lëvizjet, etj. Zona të ndryshme të trurit janë përgjegjëse për funksione të ndryshme, dhe materia gri luan një rol të rëndësishëm në të gjitha aspektet e jetës njerëzore.

Lënda e bardhë, nga ana tjetër, përbëhet kryesisht nga fibra nervore (aksone), të cilat lidhin qelizat e trurit dhe lehtësojnë komunikimin me pjesën tjetër të trupit.

Në tre dekadat e fundit, incidenca e demencës në Shtetet e Bashkuara dhe Evropë është ulur me 13 për qind.

– Dekada në të cilën lind një person duket se ndikon në madhësinë dhe potencialisht shëndetin afatgjatë të trurit. Megjithëse gjenetika luan një rol parësor në përcaktimin e madhësisë së trurit, hulumtimi ynë ka treguar se faktorët e jashtëm mund të ndikojnë gjithashtu në të – si gjendja shëndetësore, ndikimet sociale, kultura dhe edukimi – vuri në dukje neuroshkencëtari Charles de Carli nga Universiteti i Kalifornisë, Davis.

Demenca është një përkeqësim i ngadaltë, progresiv i funksioneve mendore, duke përfshirë kujtesën, të menduarit dhe arsyetimin. Dhjetëra miliona njerëz në mbarë botën vuajnë nga kjo sëmundje dhe ndërsa popullsia globale plaket, ekziston frika se numri i të sëmurëve mund të trefishohet brenda disa dekadash.

Megjithatë, situata nuk duket se do të përkeqësohet. Gjegjësisht, në tridhjetë vitet e fundit frekuenca e demencës në SHBA dhe në Evropë është ulur për rreth 13 për qind çdo dekadë. Duket se brezat e rinj, ndoshta për shkak të një stili jetese më të shëndetshëm, kanë një rrezik më të ulët të kësaj sëmundjeje. Megjithatë, mund të ketë edhe faktorë të tjerë.

Përfitimet e një truri më të madh

Në demencë, materia gri në tru, ose korteks, tkurret. Meqenëse truri i sëmurë humbet vëllimin me kalimin e kohës, është e arsyeshme që një vëllim më i madh fillestar mund të sigurojë një mbrojtje kundër demencës, ose të paktën ta ngadalësojë atë. Studimet e mëparshme kanë treguar, për shembull, se njerëzit me kokë më të madhe që vuajnë nga sëmundja e Alzheimerit kanë funksione më të mira njohëse sesa ata me kokë më të vogël, por me të njëjtën sëmundje.

Për të parë nëse madhësia e trurit mund të shpjegojë incidencën më të ulët të demencës në brezat e rinj, DeCarli dhe kolegët e tij analizuan të dhënat e mbledhura gjatë Studimit të Zemrës në Framingham, i cili gjurmoi shëndetin e amerikanëve të lindur midis 1930 dhe 1980.

Kur pjesëmarrësit ishin midis moshës 55 dhe 65 vjeç, gjë që ndodhi midis 1999 dhe 2019, ata kishin një MRI të trurit të tyre. Këto të dhëna ishin të disponueshme vetëm në tetor 2023. Analiza tregoi se gjeneratat e reja kanë një vëllim më të madh të trurit.

Shkencëtarët nuk krahasuan vetëm trurin e atyre të lindurve në vitet 1930 dhe 1970. Ata analizuan gjithashtu të dhënat e 1145 subjekteve të një moshe të ngjashme, të lindur në vitet ’40 dhe ’50. Dhe këto gjetje treguan një rritje të qëndrueshme dhe të vazhdueshme të vëllimit të trurit.

“Strukturat më të mëdha të trurit mund të reflektojnë zhvillim dhe shëndet më të mirë të trurit dhe të zbusin efektet e sëmundjeve të trurit të lidhura me moshën, si sëmundja e Alzheimerit dhe demenca”, thotë De Carli.

Faktorët që ndikojnë në shëndetin e trurit: stërvitja, dieta, të ardhurat…

Duhet theksuar se një vëllim më i madh i trurit nuk është domosdoshmërisht një garanci për aftësi më të mira njohëse. Faktorë të tjerë, si ushtrimet dhe një mënyrë jetese e shëndetshme, mund të ndikojnë në shëndetin e aparatit tonë të trurit. Ushtrimet fizike mund të kenë një efekt pozitiv, ndërsa ushqimi i dobët, konsumimi i alkoolit dhe izolimi social – negativ.

Dhe fitimet mund të ndikojnë në aftësitë e trurit tonë. Një studim i fundit mbi varfërinë zbuloi një lidhje midis të ardhurave të ulëta dhe një rënie më të shpejtë të lëndës së bardhë në tru. Megjithëse nivelet e lëndës së bardhë bien me kalimin e moshës, jeta në varfëri duket se e përshpejton këtë proces.

Shkencëtarët zviceranë vëzhguan dhe analizuan të dhënat e 751 njerëzve të moshës 50 deri në 91 vjeç dhe zbuluan se ata në familjet më të varfra kishin më shumë shenja të plakjes në lëndën e bardhë të trurit në imazhet e rezonancës magnetike dhe rezultate më të ulëta në testet njohëse.

Hulumtimi është publikuar në “JAMA Neurology”, dhe mund ta shikoni në këtë link .