Dronët turq, që janë bërë simbol i rezistencës ukrainase
“Ato tanke me shkëlqim po digjen – ‘Bayraktar’ – kjo është çmenduria e re”, është teksti i një kënge të re ukrainase dedikuar dronëve që janë bërë një nga simbolet e rezistencës ukrainase nga pushtimi rus.
“Bayraktar” është bërë emër i pëlqyer për ukrainasit. Ukrainasit kanë nisur t’ua lënë edhe kafshëve shtëpiake emrin e dronëve të prodhuar në Turqi.
Muajin e kaluar kryetari i Kievit, Vitaly Klitschko, bëri të ditur se një lemur i lindur në kopshtin zoologjik të qytetit do të quhet Bayraktar dhe ministri i Jashtëm i Ukrainës, Dmytro Kuleba, shpërndau në Twitter një foto tjetër të Bayraktarit, një qen i vogël në një qendër të stërvitjes së qenve të policisë në Kiev.
Zyrtarët e Perëndimit dhe ata ukrainas e kanë përgëzuar dronin “Bayraktar TB2” të prodhuar në Turqi, se ka luajtur rol të rëndësishëm në rezistencën ndaj sulmeve ruse. Muajin e kaluar sekretari i Mbrojtjes i Britanisë, Ben Wallace, u tha deputetëve britanikë se nëpërmjet dronëve Rusia po dërgon municione te forcat e saj në Ukrainë. Ai tha se është shumë e rëndësishme të ndalohet dhe bllokohet avancimi i Rusisë.
Suksesi i dronit “nuk është vetëm aftësia për të goditur shënjestrat ushtarake ruse”, thotë Samuel Bendett, një hulumtues në qendrën CNAS.
Sipas Bendettit, droni performoi siç pritej, por nuk është i pathyeshëm. Sipas burimeve, thuhet se disa prej dronëve mund të jenë rrëzuar nga rusët.
“Dronët janë pjesë e fushatës ukrainase në rrjetet sociale dhe po përdoret për mrekulli nga ushtria ukrainase dhe civilët”, ka thënë Bendett.
Videot e sulmeve të “Bayraktarit” janë bërë virale në rrjete sociale dhe po ashtu ndihmon në rritje të moralit, e Bendett thotë se është një fitore e madhe taktike.
TB2 dhe dronët e tjerë të prodhuar në Turqi e kanë vendosur këtë vend në hartën e dronëve përkrah SHBA-së, Kinës e Izraelit, thotë Bendett.
Turqia, që ka lidhje të ngushta të mbrojtjes dhe aso ekonomike si me Rusinë ashtu edhe me Ukrainën, ka qenë e kujdesshme që të mos mburret shumë me një prej eksporteve të saj më të famshme. Shitja e dronëve ka qenë irrituese për Rusinë shumë kohë para pushtimit rus.
Zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, kishte paralajmëruar në fund të vitit të kaluar se dronët e prodhuar në Turqi do të kenë ndikim “destabilizues” në rajon.
Një zyrtar turk u ka thënë gazetarëve të premten se Rusia vazhdimisht i është ankuar Ankarasë në lidhje me shitjen e dronëve në Ukrainë.
“Ishin ankuar më herët, po ankohen tash, por ne kemi dhënë përgjigje. Ato janë nga një kompani private dhe këto blerje janë bërë para luftës”, ka thënë zyrtari.
Ukraina është shteti i parë që bleu dronët TB2 në vitin 2019 dhe ka porositur së paku 36 sish. Muajin e kaluar Ministria e Mbrojtjes së Ukrainës ka paralajmëruar për një dërgesë të re të dronëve.
Selcuk Bayraktar, shef i teknologjisë në “Baykar Technologies”, është më i interesuar të flasë për teknologjinë e dronëve sesa për politikë. Ai po ashtu është dhëndër i presidentit të Turqisë, Recep Tayyip Erdogan, që po del si ndërmjetësues kyç në bisedimet për të arritur një paqe mes Rusisë e Ukrainës.
Bayraktar ka dëgjuar këngën dedikuar dronit që mban mbiemrin e tij dhe e di për famën që ka bërë droni në Ukrainë, por zgjedh me kujdes fjalët e tij.
“Mendoj se është një nga simbolet e rezistencës, u jep atyre shpresë”, ka thënë Bayraktar, që është inxhinier dhe ka diplomuar në Institutin e Teknologjisë në Massachusetts. “Njerëzit po i rezistojnë dhe po e mbrojnë vendin e tyre nga një okupim ilegal. Nëse dëshiron të jesh i pavarur, atëherë duhesh të jesh në gjendje të ngrihesh dhe të rezistosh siç kanë bërë këta qytetarë të guximshëm ukrainas e liderë të guximshëm ukrainas. Në të njëjtën kohë të duhet teknologji, duhet të kesh kapacitet për t’u mbrojtur. Por, kur është fjala për jetë të njerëzve, nuk dua të krahasoj këtë me asnjë lloj teknologjie”.
Turqia ka nisur të shfaqë së fundi “Kizilelman”, aeroplanin e parë luftarak turk pa pilotë, që ka nisur të prodhohet. Bayraktar ka thënë se pritet të fluturojë ky aeroplan vitin e ardhshëm.
Ekspertët e industrisë thonë se kostoja është ajo që i bën dronët më joshës.
Çmimi i “Bayraktar TB2” krahasuar me rolin që kryen vlerësohet shumë i mirë nga kompania.
“Baykar Tech” ka nënshkruar kontrata me së paku 19 shtete, shumica prej të cilave janë nënshkruar në 18 muajt e fundit. Në mesin e blerësve Polonia është shteti i vetëm i BE-së dhe NATO-s që ka bërë porosi të këtyre dronëve.
Industria e Mbrojtjes e Turqisë ka regjistruar më tepër se 3 miliardë dollarë eksporte vitin e kaluar, një rekord.
“Është me rëndësi që të forcohen eksportet e mbrojtjes dhe aviacionit me shtetet me të cilat Turqia ka marrëdhënie strategjike”, tha Haluk Bayraktar, shefi ekzekutiv i “Baykarit” dhe vëllai i Selcukut, në një intervistë për agjencinë e lajmeve Anadoly në janar të këtij viti. “Pos përfitimeve ekonomike, eksportet e mbrojtjes po ashtu ofrojnë një bazë të përshtatshme për të krijuar marrëdhënie strategjike me shtetet te të cilat eksporton”.
Për Selcuk Bayraktarin, ky nuk është vetëm biznes familjar dhe një pasion për inxhinieri. Ai thotë se ka të bëjë me sigurimin e pavarësisë së një shteti dhe me mjaftueshmërinë teknologjike.
“Kur isha në të 20-at mund të thoshim se do të jemi më të mirët në futboll, në bakllava apo qebapë, por asnjëri nuk ka mundur të thoshte se do të zhvillonim një teknologji që do të bënte famë në gjithë botën”, ka thënë Bayraktar.
