Kush është “Darth Vader”, i njohur si dora e djathtë e Putin-it?

Mediat ruse e quajnë Darth Vader. Diplomatët amerikanë në Moskë e quajtën atë një “eminent gri i Kremlinit” për shkak të ndikimit të tij në sfond. Ai quhet Igor Sechin, një drejtor ekzekutiv 61-vjeçar i gjigantit shtetëror të naftës Rosneft dhe besohet se është dora e djathtë jozyrtare e Putin-it.

Besnikëria e palëkundur e Sechin ndaj Putin-it gjatë dy dekadave të fundit e ka bërë atë jashtëzakonisht të pasur. Por saktësisht sa të pasur? Është e vështirë të thuhet saktësisht, sepse pasuria e Sechin-it është po aq e vështirë për t’u ndjekur sa ajo e Putin-it, pa lënë gjurmë në letër, përveç pjesës së tij në Rosneft, e cila tregton në bursë, shkruan revista Forbes.

Por sipas të dhënave të disponueshme publikisht, raporteve të mediave ruse dhe vlerësimeve të vlerës së jahteve nga “VesselsValue”, Forbes mund të vlerësojë se Sechin peshon të paktën 800 milionë dollarë. Ose të paktën ai ishte aq i ashpër deri më 28 shkurt, kur Bashkimi Evropian vendosi sanksione ndaj tij.

Pasuritë më të vlefshme të Sechin janë dy jahte, më të shtrenjtët në botë – “Crescent”, me vlerë 511 milionë dollarë dhe “Amore Vero”, me vlerë 134 milionë dollarë. Të dy u sekuestruan në mars, “Crescent” në Spanjë dhe “Amore Vero” në Francë. Ndërsa është e paqartë nëse Sechin zotëron “Crescent” drejtpërdrejt apo përmes një ndërmjetësi, “VesselsValue” e ka identifikuar atë si pronar nominal.

Sechin dhe fëmijët e tij, Ivan (i cili u sanksionua nga Shtetet e Bashkuara më 24 shkurt), Inga dhe Varvara, raportohet se zotërojnë gjithashtu pasuri të paluajtshme në lagjen elitë Rublyovka të Moskës.

Sipas gazetës ruse Vedomosti, në atë lagje, Sechin filloi të ndërtonte një shtëpi në më shumë se 2.8 hektarë tokë në vitin 2014, dhe fëmijët e tij arritën 3.2 hektarë të tjerë pranë tokës së tij vitin e ardhshëm. Pronat u blenë për 110 milionë dollarë, raportoi Vedomosti në korrik 2016, dhe Secin më pas i paditi ata për shkelje të privatësisë.

Katër muaj më vonë, një gjykatë ruse urdhëroi gazetën të hiqte artikullin e diskutueshëm. Sot, vendi vlen rreth 100 milionë dollarë për shkak të rënies së vlerës së rublës. Sechin zotëron gjithashtu më pak se 1 për qind të aksioneve në Rosneft, me vlerë rreth 77 milionë dollarë.

Sechin personalisht nuk pranoi të komentonte artikullin, por, pasi mori pyetje të detajuara në lidhje me pasurinë e Sechin dhe ngritjen në pushtet, Rosneft u përgjigj se asnjë prej tyre nuk duhej komentuar”.

Si fitoi kaq shumë pasuri?

Si saktësisht u bë Sechin kaq i pasur? Një teori është se ai po nxirrte para nga të ardhurat e konsiderueshme të Rosneft: kompania, e cila është prodhuesi i dytë më i madh i naftës në botë, kishte më shumë se 20 miliardë dollarë neto në vitin 2020 dhe 12 miliardë dollarë në bitin 2021.

“Sechin ka kontrolluar plotësisht fluksin e parave të Rosneft për 20 vjet,” tha Vladimir Milov, një politikan dhe ekonomist i opozitës rus që shërbeu si zëvendësministër i energjisë në vitin 2002.

“Rosneft është deri tani gjeneruesi më i madh i parave në Rusi. Kur je në gjendje të diktosh se ku shkojnë ato para, mund të drejtosh disa flukse ku të duash”, shtoi ai.

Një tjetër teori është se Sechin merr një pjesë të të ardhurave nga rrjeti i shkëmbimit të energjisë të Rosneft, i cili ndërmjetëson në shitjen dhe transportin ndërkombëtar të naftës.

“Rosneft është shumë i përfshirë në rrjetet ndërkombëtare të shkëmbimeve. Do të ishte relativisht e lehtë për Seçin të përfshihej në këtë për nevojat e pasurimit të tij”, tha Milov.

“Jam shumë i sigurt se kushdo i përfshirë në një biznes fitimprurës me Rosneft ka një detyrim të ridrejtojë një përqindje të caktuar të fitimeve të tij,” shton ai.

Ndryshe nga oligarkët që kanë qenë miqtë e Putin-it për shumë vite si ish-partneri i tij në xhudo Arkady Rothenberg apo magnati mediatik Yuri Kovalchuk – Sechin nuk duket se është shpërblyer me një aksion serioz në ndonjë kompani.

“Sechin është shërbëtori i Putin-it,” tha Anders Aslund, një ekonomist suedez që këshilloi Boris Yeltsin për reformat e tregut në vitet 1990.

Kjo është e dukshme edhe nga aksionet e tij të vogla në Rosneft.

“Ai sillet më pak si një oligark modern, i cili pasurohet dhe vendos kontroll mbi pronën, dhe më shumë si një diktator sovjetik nga e kaluara, i cili thjesht përdor gjërat që i përkasin kompanisë për nevojat e tij,” tha Milov.

Ngritja e Sechin filloi në Shën Petersburg, ku ai dhe Putin u lindën dhe u rritën. Ai u diplomua në frëngjisht dhe portugalisht në Universitetin Shtetëror të Leningradit në 1984 dhe mori doktoratën në ekonomi. Ai punoi si përkthyes sovjetik në Angola dhe Mozambik gjatë luftërave civile në vitet 1980.

Më pas u kthye në Rusi dhe punoi si konsulent i tregtisë ndërkombëtare në Shën Petersburg. Ishte gjithashtu Putin, i cili iu bashkua kabinetit të kryebashkiakut Anatoly Sobchak në vitin 1991. Të dy u ngritën shpejt në grada dhe u transferuan në Moskë në vitin 1996 për të punuar në zyrën e presidentit të atëhershëm Jelcin. Kur Putin mori detyrën në vitin 1999, Sechin u emërua nënkryetar i administratës.

“Sa herë që Putin ngjitej në hierarki, Sechin ishte i pranishëm,” tha Thane Gustafson, një profesor në Shkollën Juridike të Georgetown dhe një ekspert për energjinë ruse. “Ai ruante hyrjen e zyrës së tij, bëri jetën e tij,” shtoi ai.

Ai u shfaq në skenën e biznesit në vitin 2003.

Sechin u shfaq në skenën e biznesit në shkurt 2003, kur, së bashku me presidentin e atëhershëm të Rosneft, Sergei Bogdanchikov, bleu një kompani nafte me puse në Rusinë veriore, Severnaya Neft, në një marrëveshje prej 623 milionë dollarësh. Ishte një lëvizje e pazakontë për Rosneft-in në pronësi shtetërore, e cila kishte prona nën standarde që kur fushat më të mira të naftës u morën nga oligarkët në vitet 1990. Rosneft u bë kështu kompania e parë shtetërore që bleu një kompani private.

“Kjo ishte hera e parë që Secin u shfaq në publik. Deri atëherë ai ishte një teknokrat elegant. Ngjitja e tij ishte shumë e shpejtë dhe krejtësisht e papritur”, tha Milov.

Në maj 2012, Sechin dha dorëheqjen si zëvendëskryeministër dhe u bë drejtor ekzekutiv i Rosneft. Shtatë muaj më vonë, Rosneft bleu kompaninë e madhe ruse TNK-BP për 55 miliardë dollarë, në një marrëveshje që nënkuptonte fitime të mëdha për të paktën gjashtë miliarderë që investuan në TNK-BP, duke përfshirë Mikhail Friedman, Viktor Vekselberg dhe Leonard Blavatnik. Kështu BP fitoi 19.75 për qind të aksioneve në Rosneft, të cilat i ka deri më sot, megjithëse kompania tha më 27 shkurt se do të largohej nga pronësia.

Ndërsa asetet e Rosneft u rritën, u rrit edhe aftësia e Sechin për të shpenzuar shumë. Në vitin 2012, ai bleu jahtin “St. Princesha Olga”, më vonë u quajt “Amore Vero” pasi u divorcua nga gruaja e tij Olga. Në të njëjtin vit, ai bleu “Crescent” dhe më 2014 dhe 2015 ai shpenzoi 110 milionë dollarë në prona në periferi të Moskës.

Sechin sigurisht që nuk mund të fitonte mjaftueshëm në punë për të financuar blerje të tilla. Në vitin 2013, ai fitoi deri në 50 milionë dollarë, duke e bërë atë drejtorin më të paguar në vend, sipas Forbes Rusi.

Sechin, i cili njihet se pëlqen shpërndarjen e padive, paditi Forbes Rusia për shpifje në vitin 2014 dhe tre muaj më vonë gjykata vendosi që artikulli duhet të fshihet pasi krijon një “imazh negativ” për Sechin. E vetmja herë kur Rosneft njoftoi rregullat e kompensimit për Sechin ishte në vitin 2015, një muaj pasi Putin tha se krerët e kompanive shtetërore do të duhej të shpallnin fitimet e tyre.

Rruga financiare që lidh Sechin dhe Putin shkon në të dy drejtimet. Rosneft ka dhuruar fonde për ndërtimin e “Pallatit të Putinit”, një pasuri luksoze që mbulon mbi 17 mijë metra katrorë në bregun e Detit të Zi. Sanksionet e BE-së tregojnë se Rosneft ishte i përfshirë në financimin e kompleksit të vreshtave pranë Gelendzhik, i cili besohet se përdoret personalisht nga presidenti Putin.

Putin mohon se pallati është në pronësi të tij, dhe miku i tij i fëmijërisë dhe oligarku i sanksionuar Arkady Rothenberg thotë se zotërimi është në të vërtetë i tij.

Pasuria personale e Sechin ra nën sanksionet e SHBA në vitin 2014, pasi Rusia aneksoi Krimenë. Por vetëm në mars 2022, disa javë pasi BE vendosi sanksione, autoritetet në Spanjë dhe Francë sekuestruan super-jahtet e tij.

Të dy jahtet operohen nga Imperial Yachts, të cilat një burim i industrisë i quan “njerëzit e Putin-it” kur bëhet fjalë për jahtet e blera nga “pronari aktual”. As Forbes dhe as VesselsValue nuk gjetën asnjë provë që “Amore Vero” ishte shitur në vitin 2018 ose se pronësia ishte transferuar.

Kompania ndërtoi gjithashtu jahtin 700 milionë dollarësh Scheherazade, i cili së fundmi u lidh me Putin-in nga organizata kundër korrupsionit e opozitarit tashmë të burgosur Alexei Navalny. Një zëdhënës i kompanisë tha për Forbes se firma menaxhoi ndërtimin, por aktualisht nuk e menaxhon vetë jahtin.

Sanksionet dhe konfiskimet po grumbullohen dhe Sechin është fshehur diku në Rusi

Spekulohet se Sechin kontrollon pronën përmes partnerëve të tij, duke përfshirë ish-kryeshefin ekzekutiv të Rosneft, Eduard Kudainatov, i cili mbajti atë pozicion ndërsa Sechin ishte në atë kohë zëvendëskryeministër Putin. Pas një periudhe të shkurtër si zëvendësdrejtor i Rosneft, Kudainatov u largua nga kompania në vitin 2013 dhe themeloi kompaninë e tij të naftës, Independent Oil Company.

Pavarësisht sanksioneve, Sechin duket se ka gjetur një mënyrë për të vazhduar të paguajë për mirëmbajtjen e jahtit “Amore Vero”, i vendosur në kantierin detar La Ciotat, ku anija u sekuestrua ndërsa ishte në riparim. Kantieri i anijeve tha për Forbes se La Ciotat “paguhet si zakonisht” dhe se jahti është ende i ankoruar në kantierin detar.

Marrja e pagesave nga Sechin, edhe nëse ato devijohen përmes kompanive offshore dhe palëve të treta, mund të jetë një shkelje e sanksioneve.

Drejtoresha e komunikimit e kantierit detar, Alice Boisseau, tha për Forbes se kantieri detar La Ciotat do të respektojë plotësisht sanksionet nën mbikëqyrjen doganore franceze.” Një zëdhënëse e zyrës doganore franceze nuk pranoi të komentojë.

Dhe ndërsa sanksionet dhe konfiskimet po grumbullohen, Sechin duket se po fshihet diku në Rusi, larg jahteve të tij luksoze. Dalja e tij e fundit publike jashtë vendit ishte në Forumin Ekonomik të Veronës në tetor. Në ditën kur Rusia pushtoi Ukrainën, ai ishte në një takim me Putin-in dhe biznesmenë të tjerë rusë në Kremlin. Për më tepër, Sechin ishte plotësisht i padukshëm. Aeroplani i biznesit Boeing 737-700 i regjistruar në Austri – i operuar nga Rosneft, dhe i përdorur nga miqtë e familjes së Sechin për të shkuar në Maldive në vitin 2016 – fluturoi disa herë midis Moskës dhe Frankfurtit, Shën Petersburgut dhe Dubait në dy muajt para luftës. Fluturimi i fundit u regjistrua më 8 shkurt, kur fluturoi nga Moska në Frankfurt dhe anasjelltas brenda 8 orësh.