Raketa SLS e NASA-s është 6 miliardë dollarë mbi buxhetin dhe gjashtë vjet me vonesë
Raketa SLS e NASA-s është 6 miliardë dollarë mbi buxhetin dhe gjashtë vjet me vonesë
Agjencia amerikane e hapësirës NASA projektoi raketën Space Launch System (SLS) për të dërguar astronautët në Hënë, por ajo u përfshi nga një sërë problemesh.
Shpenzimet e NASA-s për Programin e Hënës Artemis pritet të arrijnë në 93 miliardë dollarë deri në vitin 2025, duke përfshirë 23.8 miliardë dollarë të shpenzuar tashmë për sistemin SLS deri në vitin 2022. Kjo shumë përfaqëson një rritje të kostos prej 6 miliardë dollarësh gjatë gjashtë viteve kur merren parasysh vonesat e orarit në krahasim me parashikimet origjinale të NASA-s.
Projekti SLS u nis më në fund në nëntor 2022, duke përdorur katër motorë RS-25 për çdo nisje, duke përfshirë 16 të shpëtuar nga anijet hapësinore në pension. Kur këto furnizime të konsumohen, NASA do të kalojë në motorët RS-25E të prodhuar nga Aerojet Rocketdyne, të cilët janë 30 për qind më të lirë dhe 11 për qind më të fuqishëm. Ai gjithashtu përdor përforcues të fortë raketash të prodhuar nga Northrop Grumman.
Teknologjia e vjetër nuk po e ndihmon NASA-n me buxhetin e saj.
“Këto rritje u nxitën nga çështje të ndërlidhura, të tilla si supozimet se përdorimi i teknologjive të trashëgimisë nga programet Space Shuttle dhe Constellation do të rezultonte në ulje të konsiderueshme të kostos dhe afateve kohore në krahasim me zhvillimin e sistemeve të reja SLS.” Megjithatë, kompleksiteti i zhvillimit, përmirësimit dhe integrimit të sistemeve të reja me komponentë të trashëguar doli të ishte shumë më i madh se sa pritej”.
Për shembull, vetëm pesë nga 16 përshtatjet e motorit u përfunduan dhe rritja e kostos ishte një goditje për kontratat përforcuese. Ky është edhe problemi më i madh sepse që nga shpallja e programit Artemis ka pasur një rritje nga 2.5 në 4.4 miliardë dollarë dhe rezultati është një vonesë e orarit me pesë vjet.
NASA fajëson gjithashtu kontratat “kosto plus” që lejojnë furnitorët të “fryjnë” më lehtë buxhetet, ndryshe nga kontratat me çmim fiks. Raporti i ri sugjeron kalimin e punës së ardhshme në një regjim çmimi fiks dhe adresimin e çështjeve të prokurimit. Menaxhmenti i NASA-s ra dakord me të tetë rekomandimet.
Programi Artemis i fokusuar në Hënë bazohet në programin Konstelacion, i krijuar në vitin 2005 me synimin për të kthyer njerëzit në Hënë deri në vitin 2020 dhe më pas për të shkuar në Mars. Administrata e ish-presidentit amerikan Barack Obama e anuloi projektin pas kritikave, kryesisht për shkak se programi garantonte vende pune në të gjithë SHBA.
Megjithatë, ligji i autorizimit i NASA-s i vitit 2010 mandatoi ndërtimin e SLS dhe konvertimin e teknologjisë ekzistuese, kontratave dhe fuqisë punëtore nga Constellation. Kërkonte gjithashtu partneritete me kompani private hapësinore. SpaceX zhvilloi sistemin e tij të raketave Starship, i cili mund të çojë njerëzit në Hënë dhe Mars, megjithatë, Starship shpërtheu gjatë provës së parë orbitale, por njeriu i parë i kompanisë Elon Musk njoftoi një nisje të re në dy muaj.
