Kuntillet Ajrud: Fortesa e lashtë që ka habitur arkeologët

Në shkretëtirën e Sinait qëndron Kuntillet Ajrud, një vendbanim i largët i zbuluar në vitin 1975 nga arkeologu Ze’ev Meshel i Universitetit të Tel Avivit. Vendbanimi daton në shekullin e 8-të para Krishtit dhe sugjerohet të jetë një nga kalatë kufitare të ndërtuara nga mbreti Solomon. Emri i kalasë në arabisht do të thotë “Kodrina e Burimit të Ujit.”

Në Kuntillet Ajrud u zbuluan dy ndërtesa kryesore të ruajtura. Më e madhja përmbante një numër të madh mbishkrimesh, shkrime të hershme hebraike dhe fenikase, dhe piktura në mure, shtylla dere, qeramikë dhe enë prej guri, si dhe shumë vizatime të burrave, kafshëve dhe perëndive. Është interesante të vihet re se, përveç Jahves (Zotit të Biblës), i cili përmendet në mbishkrime, adhuroheshin gjithashtu perënditë kanaanase, Eli dhe Baali. Vetëm më vonë Baali u “transformua” në demon dhe u konsiderua i lig në shkrimet e shenjta.

Lidhja midis Jahves, Baalit dhe Elit në mbishkrime 

Edhe pse është propozuar që Kuntillet Ajrud të ishte përdorur si fortesë, natyra dhe funksioni i vërtetë i vendit mbeten të paqarta. Gjurmët e ndryshme të gjetura, përfshirë mbishkrimet, sugjerojnë se ai mund të ketë shërbyer gjithashtu si një lloj qendre fetare. Një frazë e veçantë në këto mbishkrime ka krijuar debat mes arkeologëve: “Të kam bekuar në emër të Jahves së Shomronit (Samaria) dhe të Asherah-s së Tij.” Asherah ishte një perëndeshë semitike. Kjo ka hapur një debat midis studiuesve: a mund të ketë qenë ajo bashkëshortja e Zotit? Asherah njihej si bashkëshortja e perëndisë El, por duket se ajo zhduket në një moment nga mbishkrimet fenikase/kanaanase.

Nën atë mbishkrim gjendet një vizatim me dy figura, ndoshta Zoti dhe Asherah, dhe një tjetër që ngjan me perëndinë egjiptiane Bes, një emër kolektiv për një grup perëndish xhuxhe. Disa studiues kanë sugjeruar që vizatimet mund të jenë shtuar pas mbishkrimeve fillestare dhe mund të mos jenë të lidhura, por të dyja vizatimet janë shumë interesante në mënyrën se si paraqesin Zotin dhe bashkëshorten e tij të mundshme, nëse ky ishte qëllimi i tyre, sigurisht.

Një kavanoz i zbuluar në Kuntillet Ajrud në Gadishullin e Sinait mund të tregojë për një besim politeist lokal. Politeizmi ishte i ndaluar në Sinain hebraik, megjithëse disa kulte lokale misterioze vazhdonin ende praktikat, megjithëse shpesh ndëshkoheshin me gurë ose ekzekutime.

Një mbishkrim tjetër i gjetur në mure thotë: 

“Kur Zoti shkëlqen … Jahve … Malet do të shkrihen, kodrat do të rrëzohen … I Shenjti mbi perënditë … Përgatituni për të bekuar Baalin në një ditë lufte … në emër të Elit në një ditë lufte.”

Kuntillet Ajrud i habit arkeologët, sidomos ata biblikë, për shkak të kompleksitetit të adhurimit të hershëm izraelit dhe përzierjes së Zotit të Biblës me perëndi të ndryshme, duke treguar një ‘fytyrë’ tjetër të Zotit dhe një lëvizje graduale drejt adhurimit monoteist pa asnjë ‘ndërhyrje’ tjetër. Mbishkrimet kontroverse në Kuntillet Ajrud shërbejnë për të lëkundur themelet e monoteizmit.