Pse pluhuri nga Sahara mbuloi Evropën?

Akropoli këtë javë dukej sikur ishte në Mars, jo në zemër të Athinës . Pluhuri i kuqërremtë në portokalli nga Sahara udhëtoi mijëra kilometra drejt Evropës juglindore dhe mbuloi shenjtëroren e lashtë.

Stuhitë që sjellin pluhur nga Sahara në qytetet evropiane janë të zakonshme. Ja çfarë duhet të dini për këtë fenomen natyror: si formohen stuhitë, si lëvizin dhe nëse paraqesin rrezik.

Stuhitë e pluhurit ndodhin kur erërat e forta fryjnë nëpër zona të mëdha të Saharasë, shkretëtirës që shtrihet në të gjithë Afrikën veriore. Rëra e shkretëtirës përbëhet nga shumë grimca të ndryshme, tha për Deutsche Welle-n Carlos Pérez García Pando, një ekspert për rërën dhe pluhurin në Qendrën Superkompjuterike në Barcelonë.

Disa grimca janë të mëdha dhe të rënda. Këto janë grimcat e para që merren nga erërat e forta, por nuk janë ato që erërat do t’i bartin përfundimisht përmes Mesdheut në Evropë.

Në vend të kësaj, kur këto grimca më të mëdha bien në mënyrë të pashmangshme në tokë, ndikimi shpërthen grumbuj të tjerë rëre, të cilat më pas shpërndahen në grimca ultra të vogla pluhuri, tha García Pando. Janë këto grimca më të vogla që barten në distanca të gjata pikërisht sepse janë kaq të vogla dhe të lehta.

Që të ndodhin këto stuhi, moti duhet të jetë i thatë, përndryshe grimcat grumbullohen së bashku dhe bëhen shumë të rënda për të fluturuar në distanca të gjata. Stuhitë e pluhurit kanë më shumë gjasa të ndodhin në zonat ku ka pak bimësi, të cilat mund të ndikojnë në erën dhe të ngadalësojnë stuhinë.

Stuhitë e rërës ndodhin rregullisht në Sahara. Por që erërat të mbajnë pluhurin mijëra kilometra në veri, këto stuhi duhet të ndërveprojnë me një sistem moti që do të krijojë erërat e forta të nevojshme për ta bartur atë në distanca të gjata.

Në shumicën e rasteve këto janë fusha me presion të ulët në të cilat krijohen kushte për transportimin e pluhurit saharanë përmes detit Mesdhe drejt Evropës. Ata janë energjikë, tha Garcia Pando, dhe shkaktojnë erëra të forta në drejtim të kundërt të akrepave të orës. Zakonisht shfaqen në pranverë. Fushat e presionit të lartë gjithashtu mund të shkaktojnë këto ngjarje, por kjo është më pak e mundshme.

Grimcat e pluhurit që përfundimisht fluturojnë në Evropë mund të qëndrojnë në ajër për një kohë kaq të gjatë, sepse ato janë shumë më të vogla se kokrrat e rërës, të cilat bien në tokë shumë më shpejt, tha Stuart Evans, një ekspert pluhuri në Universitetin e Buffalo në Nju Jork. .

“Ajo që po vjen në Evropë është një stuhi pluhuri, por jo një stuhi rëre,” tha ai.

“Kjo ka ndodhur shumë herë gjatë historisë, pluhuri është pothuajse aq i vjetër sa Toka,” tha García Pando. “Nuk është asgjë e re.”

Ai shpjegoi se analiza e këtyre ngjarjeve nuk duhet të shkaktojë shqetësim. Në vend të kësaj, tha ai, ka të bëjë me të kuptuarit e fenomenit dhe atë që ai përfaqëson për shoqërinë dhe klimën. Pluhuri, shpjegoi ai, nuk është gjithmonë një gjë e keqe: për shembull, ai shërben si një lloj lëndë ushqyese për pyjet dhe oqeanet, duke i ushqyer ato me hekur dhe fosfor.

Por sasia e pluhurit në Tokë është rritur që nga koha para-industriale, vëren García Pando. Kjo është kryesisht pasojë e kultivimit njerëzor të tokës, por edhe e ndryshimeve klimatike.

Për të shpjeguar se si funksionon kjo, ai tha të imagjinoni një copë balte. Nëse shkelni mbi baltë ose një makinë kalon mbi të, do të krijohen tonelata grimcash ose papastërti të cilat më pas “të shpërndahen lehtësisht nga era”.

Kur bëhet fjalë për ndryshimet klimatike, ai dha shembullin e një liqeni të tharë. Ai thekson se “sedimentet që mbeten në liqen janë shumë, shumë gërryes dhe mund të transferohen lehtësisht në atmosferë në formën e pluhurit”.

Por në këtë pikë, shkencëtarët ende nuk janë të sigurt nëse ndryshimi i klimës do të shkaktojë pak a shumë erë në Tokë, kështu që është e vështirë të thuhet se si mund të duket e ardhmja e stuhive të rërës dhe pluhurit.

“Kjo është një nga pasiguritë kryesore që kemi në parashikimin e së ardhmes së pluhurit,” tha García Pando. “Ne po përpiqemi të kuptojmë se si do të zhvillohen erërat në situata të ndryshme – jo vetëm era mesatare, por edhe ekstremet.”

Nëse e gjeni veten të kapur nga një stuhi pluhuri në Evropë, García Pando thotë se duhet të ndiqen të njëjtat këshilla të ekspertëve si në ditët kur cilësia e ajrit është veçanërisht e dobët.

Pluhuri është një rrezik për organet e frymëmarrjes, ndaj duhet të mbani maskë dhe të përmbaheni nga aktivitetet sportive në natyrë.

Kjo është veçanërisht e vërtetë për njerëzit me sëmundje të frymëmarrjes.